TOPLUMSAL CİNSİYET VE TOPLUMSAL CİNSİYETLE İLİŞKİLİ KAVRAMLAR

TOPLUMSAL CİNSİYET NEDİR?

Heteronormatif düzene göre cinsiyet terimi, kadın ya da erkek olmanın biyolojik yönünü ifade eder. Türkçe Sözlük’ te bu kavram üreme işinde bireye ayrı bir işlev veren, erkek ile dişiyi birbirinden ayıran özellik olarak karşımıza çıkar. Ancak kadın ve erkek olarak farklılaşmak ve belirlenmek sosyo-kültürel bir olgudur. Bunu toplumsal cinsiyet olarak tanımlamak doğru olacaktır. Biyolojik temelli olduğu düşünülen ile toplumsal bir temele dayandığı düşünülen cinsiyet (gender )’ in birbirinin karşıtı olarak düşünülmüş olmasından hareketle toplumsal cinsiyet kavramsallaşmıştır. Bu bağlamda, toplumsal cinsiyet kavramının biyolojik bir kadını toplumsal bir kadına, biyolojik bir erkeği de toplumsal bir erkeğe dönüştürdüğü söylenebilir.

  Toplumsal cinsiyetin kendini maddi olarak gösterdiği iki alan vardır:

1) Toplumsal cinsiyete dayalı iş bölümü ve üretim araçlarının toplumsal cinsiyete göre bölünmesi

2)Üremenin toplumsal örgütlenişi

Toplumsal cinsiyet, aile, eğitim, devlet, din, medya gibi kurumlarda yeniden üretilir. Ev, beden, iş ve kent yaşamı ve benzeri alanlar toplumsal cinsiyetle doğrudan ilişki içindedir. Siyaset, edebiyat, medya, sanat, iktisat gibi çeşitli alanlar toplumsal cinsiyetle ilgili sorgulamalardan geçmişlerdir ve bu sorgulamalar hala devam etmektedir. (Saygılıgil,2016)

Bem’ e göre, bireyler hem erkeksi hem de kadınsı özelliklere sahiptir ve farklı olaylar, durumlar karşısındaki tepkileri bu eğilimlere göre farklı derecelerde ortaya koyabilirler. Bu noktada androjenlik kavramı, belirli bir kültür içinde atanmış cinsiyet rollerinin dışına çıkan, kadınsı ve erkeksi kabul edilen özellikler içinden olumlu özelliklere sahip olmak olarak adlandırılır. Androjenlik kavramı, geleneksel kabul gören kadınsılık ve erkeksiliğe ve ruh sağlığıyla alakalı ortaya koyulan cinsiyet yanlısı ölçütleri karşısına alan liberal ve hümanist bir kavram olduğu için birçok kesim tarafından oldukça desteklenmiştir. Rubenstein (1995) yaptığı bir çalışmada androjen cinsiyet rolünü sahiplenmiş insanların Amerikan ordusunun Kamboçya’ya ve Orta Doğu’ya karışmasına, kabul gören kadınsı ve erkeksi cinsiyet rolüne sahip insanlardan daha az destek olma eğiliminde olduklarını ortaya koymuştur. Yapılan araştırmalardan, androjen erkeklerin maskülen erkeklere göre askeri güç kullanılmasına daha fazla karşı çıktığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu çalışmada ölçümlerin yapılması için 365 öğrenciye yapılmıştır ve çalışmada Sağ Kanat Otoriteryenlik Ölçeği ile Bem’in Cinsiyet Rolleri Ölçeği kullanılmıştır. Ek olarak, deney yapılan grubun din ve siyasetle yakınlık dereceleri de belirlenmiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre androjen kadınların sağ-kanat Otoriteryenlik ölçüm puan ortalaması feminen kadınlara göre daha düşüktür ve androjen kadınların çoğu sol kanadı desteklemekte, buna ilaveten de kendilerini laik olarak tanımlamaktadırlar. ⁽¹⁾

TOPLUMSAL CİNSİYET ÖĞRENİLİR BİR KAVRAMDIR!

Toplumsal cinsiyet, sosyal ve toplumsal olarak kurgulanan bir kavramdır. Bu nedenle oluşumu biyolojik cinsiyetle sınırlı kalmayıp aynı zamanda cinsel yönelim, dinsel kimlik, etnik köken gibi birçok sosyal kategoriye dayanır. Bu kavrama sosyolojik bir bakış açısıyla yaklaşacak olursak, Chodorow’un 1970’lerde bahsettiği gibi, toplumsal cinsiyet, kadınların ve erkeklerin sosyal çevrede edindikleri deneyimleriyle ilgilidir.

 Toplumsal düzeyde yapılan analizlerden, günümüz toplumlarının erkek egemenliğine dayalı olduğu sonucuna ulaşılır. Cinsiyet temelli iş bölümünü benimsemesi ve toplumda norm olarak biyolojik erkeği kabul etmesi bu toplumsal düzenin özellikleridir.

 Bütün bunların yanında, 1980’li yıllarda literatüre ” hegemonik erkeklik ” adlı bir kavram girmiştir. Bu kavram bütün erkekleri kapsamayıp, iktidarı elinde tutan erkeklerdeki erkeklik imgesini tanımlar.

 Bu düzenin devam edebilmesi, bireysel bir şekilde benimsenmiş olma zorunluluğuna bağlıdır. Tüm cinsler için bu düzene uygun davranmak bir zorunluluk halini alır. Tüm bunlar öğrenmeyi gerektirir ve bu öğrenme, kültürel ve gündelik pratiklere olduğu kadar eğitime de bağlıdır. Bu konuda ise hedef kitle çocuklardır. Ancak, çocuk gelişimi ile toplumsal cinsiyet ilişkisine ileride farklı bir başlıkta ele alınmıştır. ⁽²⁾

İÇİNDEKİLER