PSİKOLOJİK DANIŞMAN ADAYLARININ KARİYER İYİMSERLİĞİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Asiye Selay KESKİN¹, Büşra MADAN², Damla Nur AYDIN³, Müren Neveser TOPAL⁴

Anahtar Sözcükler: Psikolojik danışman adayları, kariyer iyimserliği

1.GİRİŞ

            Kariyer, hayat boyu gelişmeye devam eden, sadece şu anki mesleği veya işi içermeyen, meslek öncesi veya sonrası kişinin iş ve meslekle bütünleşmesini ve diğer önemli rolleri olan aile, toplum ve boş zamanları da içeren bir yapıya sahiptir (Herr ve Cramer, 1996; akt. Erdoğmuş Zorver, 2011). Super (1980), kariyer kavramını yaşam boyunca bir kişinin bulunduğu konumlar dizisi olarak çeşitli şekillerde değerlendirmiştir (Erdoğmuş Zorver, 2011).

            Kültüre göre farklılık gösterebilen kariyer geçiş süreci ülkemiz açısından değerlendirildiğinde, 18-25 yaş arasındaki gençler ya ortaöğretimi tamamlayarak ya da üniversite eğitimini tamamlayarak iş yaşamına başlama aşamasındadırlar. Öncelikli olarak aldıkları eğitim doğrultusunda iş arama çabası içinde oldukları görülmektedir (Erdoğmuş Zorver, 2011).

            Pozitif psikoloji alanına önemli katkıları olan Seligman (2006), iyimserliği “Bireyin gelecekte kendi yaşamında iyi şeyler olacağına dair duyduğu inanç” olarak tanımlamaktadır. Bu açıdan iyimserlik, bireyin geleceği için genelleştirdiği beklentilerine ilişkin tepkileri ya da yönelimidir (Carver vd., 2010; Creed vd., 2002; akt. Kepir Savoly, 2017). İyimserlikle ilgili birçok çalışması olan Scheier ve Carver (1987), genel iyimserlik durumu kavramından ayrı olarak “kariyer iyimserliği”ni ileri sürmüştür. Bunu, bireyin kariyer planına ilişkin beklentilerinin gerçekleşmesinin zor olduğu durumlarda bile kariyer geleceğine ilişkin olumlu bir bakış açısına sahip olması ve buna bağlı olarak amacını gerçekleştirmek için çaba harcaması şeklinde tanımlamışlardır (Kepir Savoly, 2017).

            Kariyer psikolojik danışmanlığı araştırmalarında uzun yıllar, olumlu kavramların önemi görmezden gelinirken günümüzde üniversite son sınıf öğrenciler, yeni mezun ve çalışanların, ön görülemeyen sıkıntılar karşısında yılmadan ve olumlu bir tutumla kariyer amaçlarına ulaşmak için çabalamasını temsil eden olumlu bir kavramın geçiş sürecindeki gücüne inanılmaya başlanmıştır. Böylece kariyer iyimserliğinin yakın bir geçmişte sıklıkla çalışılan bir kavram haline geldiği söylenebilir (Kepir Savoly, 2017).

            Kariyer iyimserliği, bireyin gelecekte yaşanacak kariyer gelişimi ile ilgili olumlu sonuçlar elde edeceği beklentisi içinde olması ya da olayların en olumlu yönlerine vurgu yapması ve kariyer planlama sürecinde kendini rahat hissetmesidir (Kalafat, 2012). Aynı zamanda buna bağlı olarak hedeflerini gerçekleştirmek için çaba harcamalarıdır (Scheierve Carver, 1987; akt. Kepir Savoly, 2017). Kötümser bireyler, amaca ulaşma ve kişisel başarı için iyimser bireylere göre daha az çaba sarf etmektedir (Carver ve Scheier, 1998). İyimser olma kişilik özelliğinin, kariyer gelişimi sürecindeki engellerle başa çıkma konusunda bireylere güdülenme sağlayacağı görüşü vardır (Patton vd., 2004; akt. Kalafat, 2012).

            Son yıllarda birbirinden ayırabilmenin oldukça zor olduğu, bireyin iş hayatında ve kişisel yaşantısında meydana gelen hızlı değişimler, bireyin meslekler arasındaki geçiş döngüsünü de değiştirerek hızlandırmaktadır (Cairo vd.,1996). Bireyin kariyer gelişiminde yaşadığı bu ani değişimlere uyum sağlayabilmesi, duygusal sağlığın korunmasında önemli bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır (Griffin ve Hesketh, 2003; akt. Kalafat, 2012).

            Üniversite öğrencileri, öğrenim hayatları boyunca farklı deneyimler, değişimler ve güçlüklerle karşılaşmaktadır. Üniversite eğitimini sonlandırma sonrası iş dünyasına geçiş süreci de bunlardan biridir (Kepir Savoly, 2017). Ayrıca bireyin, yıllardır aşina olduğu öğrencilik rolünden ayrılması, okul ortamından farklı rol ve sorumlulukları üstlenmesi ve iş ortamına ilişkin yeni çevreye uyumun sağlanmasını gerektirmektedir. Bunlara ek olarak okuldan işe geçiş sürecinde olan üniversite öğrencileri, dünyada yaşanan ve işgücü piyasasını etkileyen sosyal, ekonomik ve teknolojik gelişmelerin yansımalarından da etkilenmektedirler. Bu değişimden dolayı iş dünyasının, geçmişte tartışmasız bir şekilde kabul edilen “bir meslekte emekliliğe kadar çalışma, sadece mesleğe odaklı olan sınırlı bir uzmanlaşmayla yetinme, değişmez rol ve görevlere sahip olma” olarak karşımıza çıkan kalıplarını yitirdiği, yapılan araştırmalar doğrultusunda görülmektedir (Çınar ve ark., 2009; Santilli ve ark., 2014; Yeşilyaprak, 2011; akt. Kepir Savoly, 2017).

            Baruch ve Bozionelos’a (2011) göre son yıllarda çalışma dünyasında yaşanan ekonomik, toplumsal ve teknolojik dönüşümler; işgücü piyasasında belirsizlik, istihdam güvensizliği, rekabetin artması ve kariyer seçeneklerinin parçalanması gibi birtakım dramatik sonuçlar doğurmaktadır. Bundan dolayı insanlar, kariyerleriyle ilgili mevcut ve gelecekte ortaya çıkabilecek durumları dikkate alarak kariyerlerini geliştirmek ve yeni yönelimler kazandırmak için karar almak zorundadır (Çelik, 2020).

            Kariyer iyimserliği yüksek olan bireylerin, zorlukları tehdit olarak algılamak yerine baş edebilecekleri, kariyer başarılarına katkı sağlayabilecek durum veya fırsatlar olarak gördükleri (Chemers vd.,2001); kariyeriyle ilişkili değişim, belirsizlik ve yeni durumlara uyum sağlayabildikleri ve bunlar karşısında esnek oldukları (Aspinwall vd., 2001; Tolentino vd., 2014); kariyer gelecekleriyle ilgili oldukları, kariyerlerini planladıkları, hayal ettikleri geleceğe ulaşmak için gerekli olan öğrenme yaşantılarına istekli bir şekilde dahil oldukları (McIlveen vd., 2013); kariyer araştırması yaptıkları, kariyer amaçları belirledikleri ve bunları yeniden yapılandırdıkları (Patton vd., 2004; Santilli vd.,2016), yüksek akademik başarı elde ettikleri, eğitim ve kariyerle ilişkili planlarında rahat hissettikleri, kariyerlerine ilişkin iç görülerini artıracak etkinliklere dahil oldukları (Rottinghaus vd., 2005); önemli yaşam geçişlerine daha iyi uyum sağladıkları (Aspinwallve Taylor, 1992) ve kariyer amaçlarına ulaşmada motivasyonlarının yüksek olduğu (Shin, 2010) bilgilerine ulaşılmaktadır (Kepir Savoly, 2017).

Çalışmanın Amacı ve Önemi

            Günümüzde gerek iş gerekse kariyere dair diğer koşullardan şikâyetçi, beklentilerini karşılamayacak bir kariyere sahip olacağını düşünen bir toplumla karşı karşıyayız. Bunun çeşitli sebepleri olsa da bireylerin bu eğilimlerini fark ederek iç görü kazanmaları, uzun vadede kendilerine yönelik yapacakları yorum ve eleştiriler, uygulamaya koyacakları programlar açısından da önem kazanmaktadır. Alanımızda bu duruma yönelik bir çalışmanın yapılması, ileride psikolojik danışmanlık mesleğini icra edecek meslektaşlarımızın kendi içsel yolculuklarına da dokunarak öncelikle kendileri sonra da etkileyecekleri toplum adına son derece faydalı bir faaliyet olacaktır. Kariyer geleceklerine dair iyimser ya da kötümser nitelikler taşıyan adaylar bununla yüzleşerek durumun nedenlerini sorgulamak isteyebileceklerdir. Sonrasında kariyer iyimserliğini çeşitli literatür araştırmaları doğrultusunda irdeleyerek bireye sağladığı faydalar ve ileriye dönük olarak kendilerine yapacakları yatırımlar hakkında bilgi edinebilecekler, araştırmamız sonrasında kendi kariyer yolculukları adına yeni bir adım atma cesareti gösterebileceklerdir.

            Kariyer hedefleri ve gelecek yaşantılarına dair olumlu bakış açısına sahip bireyler, karşılaşacakları koşullara daha rahat uyum sağlamaktadır. Alan yazın ışığında, sürece yardımcı programlar geliştirilmesi ve uygun müdahale planı uygulanması için psikolojik danışman adaylarına ölçek uygulanmış ve buradan alınan sonuçlar yorumlanmıştır. Ölçeğin uygulanmasıyla hedeflenen, bireylerin kendilerine yöneltilen maddelere dair düşünce geliştirerek kariyer yaşantılarına bakış açıları ve kariyer iyimserlikleri konusunda iç görü kazanmalarını sağlamak olmuştur.

            İlgili alan yazına bakıldığında ön görülemeyen değişimlerin olduğu 21.yüzyılda kariyerini planlamaya çalışan öğrencilere, yaşam boyu süren kariyer gelişimi sürecinde yol gösterebilecek beceriler kazandırılması, değişimlere uyum ve kariyer amaçlarına ulaşma sürecine iyimser bakabilme tutumu aşılayacak çalışmalar gerektiği (Kepir Savoly, 2017) açıkça görülmektedir. Bu bağlamda psikolojik danışman adaylarına uygulanan Kariyer İyimserliği Ölçeği ve araştırmada yer verilen tartışmalar sonucunda, hedef kitleye yönelik olarak uygulanabilecek müdahale planı oluşturulmuştur.

2. YÖNTEM                                                   

2.1.Araştırmanın Modeli

Bu araştırma, tarama modelli bir araştırmadır. Bu araştırmada tarama modeline uygun olarak Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık öğrencilerinin ve mezunlarının kariyer iyimserliğinin belirlenmesi kapsamında ölçek ile doğrudan inceleme yapılmış ve elde edilen bulgular yorumlanmıştır.

2.2. Örneklem

Çalışmanın örneklemini 2022-2023 eğitim öğretim yılında öğrenim gören 111 Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık öğrencisi ve mezunları oluşturmaktadır.

2.2.1.Demografik Özellikler
2.2.1.1.Cinsiyet Dağılımları
            Katılımcıların cinsiyet dağılımlarına bakıldığında %74.8’inin kadın, %25.2’sinin erkek olduğu görülmektedir.

2.2.1.2.Yaş Dağılımları

Yaş dağılımlarına bakıldığında 18 yaşında %3.6, 19 yaşında %9, 20 yaşında %24.3, 21 yaşında %20.7, 22 yaşında %28.8, 23 yaşında %6.3, 24 yaşında %2.7, 25 yaşında %0.1, 27 yaşında %0.9, 35 yaşında %1.8, 50 yaşında %0.9 katılımcının yer aldığı görülmektedir.

2.2.1.3.Sınıf Düzeyi Dağılımları

            Bu katılımcıların yer aldığı sınıf düzeylerine bakıldığında ise %36’sının 3. sınıf, %20.7’sinin 2. sınıf, %17.1’inin 1. sınıf, %21.6’sının 4. sınıf öğrencisi olduğu bilinmektedir.

2.3.Veri Toplama Aracı
2.3.1.Kariyer İyimserliği Ölçeği

2021 yılında “Üniversite Öğrencileri için Kariyer İyimserliği Ölçeğinin Geliştirilmesi” isimli makalede Didem Kepir Savoly ve  Meliha Tuzgöl Dost tarafından geliştirilen Kariyer İyimserliği Ölçeği, tek alt faktörden ve bireyin kariyer durumlarına yönelik bakış açılarını içeren 23 olumlu maddeden oluşmaktadır.

Ölçekteki maddeler beşli derecelendirmeli (5=Bana tamamen uygun, 4=Bana uygun, 3=Kısmen uygun, 2=Bana uygun değil, 1=Bana hiç uygun değil) yanıtlama sistemine sahiptir.  Kariyer iyimserliğini yansıtan bir maddeyi “Bana hiç uygun değil” şeklinde ifade edenler 1, “Bana tamamen uygun” şeklinde ifade edenler ise 5 puan alacak şekilde ölçeğin tüm maddeleri düz puanlanmaktadır. Puanlama sistemine göre ölçekten alınabilecek en düşük puan 23, en yüksek puan 115 olarak belirlenmiştir. Alınan yüksek puan, bireyin kariyer iyimserliğinin yüksek olduğu anlamına gelmektedir (Kepir ve Dost,2021).

Ölçek geliştirme sürecinde oluşturulan geçerlilik çalışmaları; ölçeğin geçerlik çalışmaları kapsamında uygulanan doğrulayıcı faktör analizi açımlayıcı faktör analizinin ortaya koyduğu dörtlü faktör yapısı ile iyi uyum göstermiştir. Faktörlerin her bir değişken üzerindeki ortak faktör varyansının0.46 ile 0.79 arasında değiştiği görülmüştür.

Gerçekleştirilen güvenirlik çalışmalarında ise ölçeğin genelini kapsayan güvenirlik katsayısı uygulanan test tekrar test yönteminde 0.851, Cronbach Alpha kat sayısı hesaplamasında 0.94 olarak saptanmıştır.

2.4.Uygulama

            Çalışmada kullanılan ölçek, Google Form aracılığıyla katılımcılara sunulmuştur. Uygulama sırasında araştırmanın amacı gizli tutulmuş ve elde edilecek verilerin sadece bu araştırma için kullanılacağı bilgisi verilmiştir. Bu nedenle katılımcıların soruları içtenlikle yanıtlamaları istenmiştir. Çalışmaya gönüllü olarak katılan “111” Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik bölümü öğrencileri ve mezunlarının ölçeği cevaplamalarının ardından katılımcılara ulaştırılan ölçek verileri toplanmıştır.

                                      3.BULGULAR

Tablo: Maddelerin Cevap Yüzdesi

3.1.Verilerin Dağılımı ve Yorumlanması

Kariyer İyimserliği Ölçeği verileri, 13 Mart – 5 Nisan 2023 tarihlerinde Google Form aracılığıyla UPÖY Yazı İşleri ve Bilimsel Araştırmalar Birimi tarafından toplanmıştır.

Bir katılımcının alabileceği en yüksek puan 115’tir ve bu kariyer iyimserliğinin yüksek olduğunu göstermektedir. 23 ise alınabilecek en düşük puandır bu da kariyer iyimserliğinin düşük olduğunu göstermektedir.

Katılımcıların cevapları düz puanlama ile tek tek hesaplanmıştır. 111 psikolojik danışman adayına uygulanan ölçek sonuçlarında genel kariyer iyimserliğinin genel ortalama puanı 88.1 olarak bulunmuştur ve %79.4’e karşılık gelmektedir.

Cinsiyet bazında kariyer iyimserliğine bakıldığında katılımcıların %25.2’lik dilimini oluşturan erkek katılımcıların kariyer iyimserliği ortalaması 86.8, %74.8’lik dilimi oluşturan kadın katılımcıların kariyer iyimserliği ortalaması 88.7 olarak saptanmıştır.

Bu araştırmada Kariyer İyimserliği Ölçeği, üniversite öğrencilerine yönelik uygulandığı için sınıf bazında kariyer iyimserlik ortalamalarına bakıldığında:

• 1.sınıflarda 89.3;
• 2.sınıflarda 93;
• 3.sınıflarda 85.8;
• 4.sınıflarda 85.7;
• Mezun grubunda ise 96.2 olmak üzere puanlar saptanmıştır.

Kariyer iyimserliğine yaş bazında bakıldığında:

• %3.6’lık dilimi oluşturan 18 yaş grubunda kariyer iyimserliği ortalaması 86 puan;
• %9’luk dilimi oluşturan 19 yaş grubunda ortalama 90.4 puan;
• %24.3’lük dilimi oluşturan 20 yaş grubunda ortalama 87.6 puan;
• %20.7’lik dilimi oluşturan 21 yaş grubunda ortalama 90.1 puan;
• %28.8’lik dilimi oluşturan 22 yaş grubunda ortalama 89.4 puan;
• %6.3’lük dilimi oluşturan 23 yaş grubunda ortalama 77.9 puan;
• %2.7’lik dilimi oluşturan 24 yaş grubunda ortalama 90.7 puan;
• %0.9’luk dilimi oluşturan 25 yaş grubunda 104 puan, 27 yaş grubunda 71, 50 yaş grubunda 86 puan;%1.8’lik dilimi oluşturan 35 yaş grubunda 77.5 puan olarak saptanmıştır.

Psikolojik danışman adaylarının kariyer iyimserliği bu araştırmada 88.1 puan ile ortalamanın üzerinde olduğu saptanmış, cinsiyet bazında anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Sınıf bazında mezun grubunda kariyer iyimserliği en yüksek puanı görmüştür. Yaş bazında ise 24 yaş grubu 90.7 şeklinde olarak en yüksek puanı görmüştür.

    4.TARTIŞMA VE ÖNERİLER

4.1.Müdahale Planı

            Kariyer iyimserliği, bireyin kariyer gelişimi ile ilgili hep olumlu sonuçlar elde edeceği beklentisi içinde olması ya da olayların en olumlu yönlerine odaklanarak kariyer planlama sürecinde kendini rahat hissetmesidir (Kalafat, 2012). Kariyer iyimserliğine sahip bireylerin daha verimli bir kariyer gelişimi gösterdiği söylenebilir. Bu nedenle kariyer iyimserliğini artırmak; mesleki doyumu sağlamak, başa çıkma becerilerini artırmak ve doğru kariyer planlamaları yapmak açısından önem arz etmektedir.

            Kariyer iyimserliğini artırmaya ilişkin bir müdahale planı tasarlamadan önce, kariyer iyimserliğini etkileyen olumsuz durum ve etmenleri incelemek gerekmektedir. Bu olumsuz durum ve etmenlere; kişisel tutumlar, doğru karar verememe, yanlış kariyer planlaması, çaba göstermeme, isteksizlik, ekonomik faktörler ve işsizlik oranının artışı örnek olarak verilebilir. Görüldüğü üzere pek çok faktörden etkilenen kariyer iyimserliği, çok boyutlu olarak ele alınmalı ve müdahale planı da buna göre şekillendirilmelidir.

            Bireyin hayata karşı optimist bir bakış açısına sahip olması kariyer iyimserliğini doğrudan etkileyen bir etmendir. Optimizm ile kariyer iyimserliği arasında pozitif bir ilişki vardır: Yani bireylerin hayata karşı olumlu tutumları arttıkça kariyerlerine yönelik umutları da artmaktadır. Buradan yola çıkılarak üniversite öğrencilerinin olumlu tutumlar geliştirmesine yönelik çeşitli çalışmalar yapılabilir.

            Olumlu tutumlar geliştirmeye yönelik çalışmaların temel hedefi bireylerin tam potansiyellerini gerçekleştirmelerini sağlamak ve hayatları boyunca devam ettireceği keyifli, üretkenlikle dolu bir sürecin kapılarını açmaktır (Aktaş, 2014). Bu konuyla ilgili çalışma yapmak isteyen araştırmacılar olumlu tutumları etkileyen pek çok faktörü göz önüne alarak bir psikoeğitim programı geliştirebilir. Alan yazında bu tür eğitim programlarının daha çok gruba yönelik olarak planlandığı görülmektedir.

            Kariyer iyimserliğini etkileyen faktörlerden bir diğeri olan doğru karar verebilme yeteneği hem kariyer sürecini hem de yaşamsal süreçleri doğrudan etkilemektedir. Hızlı ve doğru karar verebilme becerisi bireyin ve karar sürecine dahil olan birçok kişinin gelişimine büyük katkı sağlamaktadır. Birey yanlış seçimler yaptığında pişmanlık duyar ve bu pişmanlık onun gelişimini olumsuz etkiler.

            Doğru karar verme becerisini geliştirme amacıyla gençlere yönelik seminerler ve psikoeğitimler hazırlanabilir. Bu beceri ile ilgili problem yaşayan bireylerin lider olarak aktif rol alacağı sosyal etkinlikler planlanabilir. Bunlar dışında bireysel rehberlik de bu beceriyi geliştirmekte zorlananlar için başvurulabilecek bir yol olabilir. Bununla ilgili sıkıntı yaşayan kişilerin tespit edilebilmesi için kariyer danışmanlığı envanterleri uygulanıp sonuçlar değerlendirilebilir.

            Doğru bir kariyer planlaması da doğru karar verebilme becerisinin kullanımı ile ilişkili bir faktördür. Bireyler kariyer planlaması yaparken birçok etkeni göz önünde bulundurmalıdır. Ne istediğini bilmeli, gerekirse yardım almalıdır. Kendini tanımalı, ilgi ve yeteneklerini fark etmelidir. Kariyer planlaması öncesinde özgüvenli olmalıdır. Potansiyel kariyer seçenekleri hakkında bilgi edinmeli ve gelişmeleri takip etmelidir. Kariyer planlama süreci süreklilik ve devamlılık gerektiren bir süreçtir.

            Çaba göstermeme ve isteksizlik de kariyer iyimserliğini olumsuz etkileyen faktörlerdendir. Yanlış yapılan bir kariyer planlaması ve kariyer seçimi işe ve mesleğe karşı isteksizlik, iş tatminsizliği, verimsizlik gibi olumsuzluklara yol açarken kariyer planlaması ve seçimi öncesindeki çabasızlık ve isteksizlik de aynı olumsuzluklara yol açmaktadır. Bireylerin kariyer alanındaki istek ve çabalarını artırmak için motivasyon konulu psikoeğitimlerden yararlanılabilir. Güdülenmenin sağlanmasında çevre etkisi oldukça önemlidir. Bu noktada öğretmenlere büyük bir görev düşmektedir.

            Ekonomik faktörler ve işsizlik oranının artışı kariyer iyimserliğini olumsuz etkilemektedir. Türkiye’de 2001 krizinden sonra yoğun hissedilen işsizliğinin yarattığı kaygının, günümüzde sadece fiili işsizler arasında değil; özellikle mezuniyet aşamasına yakın üniversite öğrencileri arasında da önemli bir baskı kaynağı oluşturduğuna dair çok sayıda kanıt mevcuttur (Aslan, 2015; Dursun ve Aytaç, 2012; Ersoy-Kart, Erdost, 2008; Tayfun, Korkmaz, 2016; Üstün vd., 2014). İşsizlik riskinin yaygınlaşması nedeniyle baskı hisseden üniversite öğrencilerinin, gelecek ve kariyer beklentilerini düşürdükleri gözlemlenmiştir. Bu konuyla ilgili müdahaleler devlet tarafından sağlanmalıdır.

KAYNAKLAR

• Çelik, M. (2020). Dördü bir arada: kariyer uyumunun yordayıcıları olarak iyimserlik, umut, bölüm uygunluğu ve istihdam edilebilirlik. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 293-305.
• Erdoğmuş Zorver, C. (2011). Kariyer uyumu ve iyimserliği ölçeğinin geliştirilmesi (Master’s thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Kalafat, T. (2012). Kariyer Geleceği Ölçeği (KARGEL): Türk örneklemi için psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 4(38), 169-179.
• Kepir Savoly, D. D. (2017).Okuldan işe geçiş becerileri geliştirme programının kariyer uyumu ve kariyer iyimserliğine etkisi.[Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi].YÖK Tez Merkezi.
• Kepir, D.,& Dost, M. T. (2021). Üniversite öğrencileri için kariyer iyimserliği ölçeğinin geliştirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (57), 126-149.
• Siyez, D. M.,&Yusupu, R. (2015). Üniversite öğrencilerinde kariyer uyumluluğu ve kariyer iyimserliğinin cinsiyet rolü değişkenine göre incelenmesi. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 17(1), 75-88.

Asiye Selay KESKİN

Merhaba, ben Asiye Selay Keskin. Yıldız Teknik Üniversitesi 2. sınıf öğrencisiyim. Okuyup yazmayla aramdaki bağı keşfettiğimden beri benliğimi bulmaya daha yakın hissediyor ve kendimi olabildiğince dinleyip anlamaya çalışıyorum

Büşra MADAN

Çoğu zaman yaşamak istediğimiz hayatla yaşamakta olduğumuz hayat arasında düşünür dururuz. htimallerin içinden yaşamlar çıkarırız kendimize ve her birine o kadar bağlanırız ki hepsini teker teker yaşamak isteriz. Ben, tek bir ihtimalde yaşayacak olmayı kabul etmiyorum. Birden çok ihtimalde yaşamak stiyorum. Yazdığım her yazıda farklı bir ihtimalde yaşıyorum. Yazıyorum çünkü Yazmak benim ihtimallerim, yaşam kaynağım.

Damla Nur AYDIN

Merhabalar, ben Damla Nur. Dokuz Eylül Üniversitesi 3.sınıf öğrencisiyim. Herhangi bir şeyi araştırmak ve her seferinde yeni şeyler öğrenmek bana oldukça keyif veriyor. Ayrıca yazmanın bir katarsis olduğuna inanıyorum. İçinde bulunduğum bu turuncu dünya ile birlikte bir şeyler üretebilmek beni mutlu ediyor. İyi ki PDR, iyi ki UPÖY!

Müren Neveser TOPEL

Ben Müren Neveser TOPAL. Manisa Celal Bayar Üniversitesi 4. sınıf öğrencisiyim. Söylenmeyen sözlerin keder olduğu hayatta, söylenmeyeni ifade etmenin en iyi yolunun yazmak olduğuna inananlardanım. Kafka’nın da dediği gibi: “Ben edebiyattan ibaretim.”